SEPTEMBARSKI DANI OTPORA MAGLAJA 92-95
Na današnji dan 21. Septembra počelo je novo poglavlje za grad Maglaj. Pokušaše da ga unište ali uz svoje Maglajske vitezove izađe jači i slobodniji. Na današnji dan 1992. godine počela agresorska ”Septembarska ofanziva”: Na Maglaj pale hiljade granata„Nakon što je propao plan agresora o lahkom zauzimanju grada Maglaja, dolazi do prvog granatiranja maglajske općine. Prve granate su pale kod motela Bistrica. Maglaj tako nije doživio sudbinu podrinjskih općina koje padoše u prvim danima rata. Ipak situacija se iz dana u dan sve više komplikovala. Dana 13. avgusta 1992. godine jedinice TO Teslić i postrojbe HVO Teslić, pred naletom 1. teslićke brigade VRS-a povlačile su se prema teritoriju maglajske općine. Došlo je do kratke bitke u rejonu sela Kamenica, na granici općine Teslić i Maglaj. Selo je ubrzo palo, a bošnjačko stanovništvo se nastanilo na području općine Maglaj. Napad na tom dijelu se produžio sve do 25. avgusta kada su zauzeta i sela Krš i Rajševo. Do septembra 1992. godine, pripadnici VRS su danonoćno iz artiljerijskog i pješadijskog naoružanja otvarali vatru na linije odbrane kao i na gradska i prigradska naselja.Generalštabu VRS i Komandi 1. Krajiškog korpusa, prioritet je bilo zauzimanje Maglaja i Jajca. I dok je Jajce, nažalost, palo u oktobru 1992. godine, Maglaj je izdržao do tada neviđen agresorski napad na linije odbrane. Operacija „Bosna92“ kako su je agresori nazvali, ili „Septembarska ofanziva“, otpočela je 21. septembra 1992. godine masovnim granatiranjem slobodnog teritorija maglajske općine. U prvim danima ofanzive na slobodni teritorij maglajske općine palo je oko 3 600 granata, dok će za vrijeme čitave ofanzive taj broj iznositi 10 000.U vremenu od 21. septembra do 30. oktobra traje opća ofanziva agresora. Četrdeset dana, oko 2 120 vojnika VRS iz Doboja opsjedalo je grad na desnoj obali rijeke Bosne (Stari grad, Bijela Ploča i Ulišnjak). U odbrani je učestvovalo oko 730 boraca Okružnog štaba TO Doboj. Nosilac odbrane su bile jedinice OpŠO Maglaj. Iz 111. xp brigade HVO Žepče u odbrani je učestvovalo svega 30 bojovnika, raspoređenih na liniji odbrane prema Bijeloj Ploči. Odbranjeno je 15 km2 teritorija oko Starog grada Maglaja, a oko 11 km2 je palo u ruke agresora.Agresor je ovladao Straištem, Isićima, Ruvićima i Bradićima. Sa ovih prostora prognano je cjelokupno stanovništvo. 28. septembra, borci RjŠO Novi Šeher izvode ofanzivnu akciju na neprijateljske linije: Lipova Glava – Kremen – Bazen – Jozina kuća, u dužini oko 8 kilometara, bez ikakve artiljerijske podrške i pri tome oslobađaju kotu Lipova glava i prostor od oko 2 do 3 km po dubini. Početkom novembra OpŠTO planira izvođenje kontraofanzive kako bi vratila izgubljene položaje. Prva akcija izvedena je 9. novembra kada je oslobođen objekat Naplavak. Pri tome je zarobljen jedan PAT 20/3, PM M – 84, te nekoliko sanduka municije. Sutradan je oslobođen i dio naselja Šipovo. Oslobađanjem kote Simanov grob, u rejonu Spahića gaja, 17. novembra 1992. godine, ostvaren je povoljan taktički položaj za daljna borbena dejstva. Akcija je izvedena uz pomoć boraca iz Zenice.Uspostavljena je nova linija odbrane pravcem: Hedrovače – Kraljevina – Simanov grob – Šiprage – potok Ulišnjak – Naplavak – Brđani. Slobodni teritorij je proširen za 4 km2. Zaplijenjen je PAM 12,7 mm, PAT 40 mm, TAM 110, jedan top i skladište municije. U samoj akciji poginuo je i vođa agresorske ofanzive na Maglaj „Kozara“. Nakon ovog poraza agresor više nije imao značajnijih uspjeha na ovom dijelu maglajskog ratišta. Koliko je ofanziva bila žestoka najbolje govori podatak da je u njoj poginulo 95 maglajskih boraca, heroja, dok ih je preko 500 teže ili lakše ranjeno.Također, zarobljeno je 19 boraca. Na osnovu prikupljenih podataka iz srpskih izvora, sakupio sam imena, 123 agresorska vojnika, koja su poginula tokom Septembarske ofanzive. Broj je sigurno i veći, obzirom da još uvijek nisam uspio doći do podataka o nekim drugim agresorskim jedinicama koje su učestvovale u napadu na Maglaj“.
